گفت و گوی نوروزی- بخش چهارم
در چهارمین بخش از مصاحبه های نوروزی سایت ایرما به سراغ ایمان قهاری مدیرعامل شرکت پاک پویش پرشین به عنوان یکی از با سابقه ترین شرکت های خرده فروشی برق در ایران رفته ایم. این شرکت از سال 1390 در زمینه خرده فروشی برق در حال فعالیت است.
خلاصهای از فلسفه ایجادی شرکتهای خرده فروش برق و چگونگی فعالیت آنها بیان کنید.
شرکتهای Retailer که در صنعت برق ایران خرده فروش نامیده میشوند، در سیستم تجدید ساختار یافته صنعت برق پس از خصوصی سازی نیروگاهها معنی پیدا کردند تا بخش خصوصی بتواند برق تولیدی خود را به صورت مستقیم و بدون واسطه در اختیار مصرفکنندگان قرار دهد. در این ساختار شرکتهای خرده فروش به عنوان تامین کننده برق مشترکان، وظیفه جمع آوری و فروش انرژی را در قالب یک قرارداد تجاری به عهده دارند.
در خصوص نحوه فعالیت این شرکتها باید عرض کنم تولید کنندگان (نیروگاه ها)، برق را به صورت عمده در اختیار شرکت های خرده فروش قرار داده و شرکت های خرده فروش نسبت به فروش برق به مشترکان نهایی اقدام می کنند تا در یک فضای باز و آزاد تجاری (عدم وجود محدودیتهای دولتی) در یک محیط رقابتی، نرخها واقعی شده و خدمات بهبود یابد. در این ساختار شرکت های خرده فروش همانند شرکت های توزیع و برق منطقه ای تنها فروشنده انرژی نبوده و خدمات دیگری را از جمله ممیزی انرژی، به مشتریان خود ارائه خواهند داد.
اما متاسفانه به دلیل یارانهای بودن نرخ برق و وجود اختلاف نرخ در تعرفه های مختلف مصرف و مهمتر از همه عدم تعیین نرخ واقعی خدمات سیم داری، عدم تعهد شرکت های سیمدار در ارائه خدمات استاندارد به دلیل زیرساخت های فرسوده و مدیریت دولتی، فعالیت خردهفروشی به معنای واقعی راهاندازی نشده و شرکت های خرده فروش تنها اجازه تامین برق صنایع بالای 5 مگاوات را دارند.
نظر شما در خصوص عملکرد بازار برق ایران در سال 1399 چیست؟ نقاط ضعف و قوت؟ چالش ها؟
مجموعه بازار برق شرکت مدیریت شبکه برق ایران به دلیل انگیزه و سواد و تجربه تخصصی بالا از نظر بنده پویاترین بخش صنعت برق است. خوشبختانه شیوه تعامل و پاسخگویی مجموعه بازار برق بسیار قابل قبول است.
مجموعه بازار برق در خصوص راه اندازی بورس انرژی، قراردادهای دوجانبه و همکاری با شرکت های خرده فروش به منظور رفع محدودیت ها و معرفی آن به صنعت برق کارنامه درخشانی داشته است.
ضعف مجموعه بازار برق که البته غیر انتصاب به ایشان است، عدم وجود نرم افزار تخصیص خرید و فروش برق در معاملات خارج از بازار است و این امر باعث شده تا برق خریداری شده در بورس انرژی و قراردادهای دوجانبه در قالب دو بخش مجزا ثبت و اعمال شود و شرکت های تامین کننده برق در تخصیص برق خریداری شده به مشترکین دچار چالش و محدودیت شوند.
نظر شما در خصوص قراردادهای دو جانبه و معاملات انجام شده در بورس انرژی چیست ؟
روند این معاملات طی ماه های اخیر افزایشی بوده و انتظار می رود با توجه به قوانین و مقررات موجود این روند افزایشی ادامه داشته باشد، اما توقع بنده این است که برخی مشکلات و چالش های موجود در حوزه معاملات بورس انرژی که در حال حاضر گریبانگیر ماست، برطرف شده و موجب تقویت معاملات برق در بورس انرژی شود.
از جمله مشکلات این بخش :
الف: عدم امکان باز فروش و یا استرداد آن بخش از برق خریداری شده است که هنوز مصرف آن محقق نشده است.
ب: عدم امکان انجام معامله به صورت برخطو انجام آنها صرفا توسط کارگزاری که در صورت انجام معامله اشتباه توسط کارگزاری، ایشان پاسخگو نبوده و تامین کننده متضرر می شود.
ج: حجم بالای کاغذ بازی و بروکراسی های اداری
عملکرد صنعت برق را در بخش خردهفروشی چگونه ارزیابی می کنید؟
به دلیل پراکندگی تصمیمگیری و عدم وجود رویه واحد و چشمانداز مشخص در بخش خرده فروشی برق متاسفانه شرکتهای خرده فروش در فضایی کاملا مه آلود و غیر قابل پیشبینی در حال فعالیت هستند و متاسفانه همین موضوع صدمات جدی به فعالیت خردهفروشی وارد کرده است.
شرایط اخذ و تمدید پروانه خرده فروشی علیرغم همکاری جدی مجریان آن به دلیل ضعف دستورالعمل ها همواره با چالش و هزینه روبرو بوده است.
شرکت توانیر به عنوان یکی از ارکان صنعت برق در دستور العمل ها، مصوبه ها و اعلامیه ها و ابلاغیه های خود هیچگونه اشاره ای به شرکت های خرده فروش نکرده و عملا در رفتار خود، شرکت های خرده فروش را به عنوان یکی از بازیگران صنعت برق نپذیرفته است.
این شرکت کمتر به درخواست ها و مکاتبه های شرکت های خرده فروش پاسخگو بوده اما در مقابل به صورت غیر عامدانه با مصوبه ها و اعلامیه های خود، فضای کسب و کار کارگزاری های بورس انرژی را در مقایسه با شرکت های خرده فروش رونق داده است که از جمله آن می توان به:
الف: به افشای لیست مشترکان بالای 5 مگاوات به کارگزاری های بورس انرژی اشاره کرد درحالی که بارها با درخواست شرکت های خرده فروش به منظور دریافت این لیست مخالفت شده است.
ب: تکلیف کردن اخذ کد بورسی به صنایع و هدایت آنها به سمت کارگزاری ها، در صورتی که صنایع می توانند بدون دریافت کد بورسی نسبت به خرید برق از تامین کنندگان برق اقدام نمایند. این فعالیت بنا به دلایل ذیل آمده با چالش روبرو شده:
الف: عدم راه اندازی دستورالعمل یارانه متقاطع و ایجاد زیرساختها و نرم افزارهای مرتبط با آن که عملا شرکتهای خرده فروش را از مسیر اصلی خود خارج کرده و این شرکت ها در یک فضای غیر رقابتی با چالشهای جدی روبه رو کرده است.
ب: نگارش دستور العمل نحوه و توالی مراحل محاسبه صورتحساب برق مشترکان صنعتی به صورت کاملا سخت گیرانه است که باعث تحمیل ضرر و زیان به عرضه کننده و یا به خریدار می شود.
ج: عدم تعیین تکلیف برق مصرف نشده مشترکان و تزریق شده در حوزه برق های منطقه ای و شرکت های توزیع
د: کمبود آگاهی شرکت های زیر مجموعه به چگونگی تخصیص برق به مشترکان و صدور صورتحساب های آنها که البته بارها در خصوص حل این مسائل درخواست جلسه شده که با عدم پاسخ توانیر مواجه شده ایم.
چه پیشنهاداتی برای بازار برق ایران در سال 1400 دارید؟
بازار برق ایران به عنوان مجموعهای که با تمامی بازیگران صنعت برق به صورت مستقیم در ارتباط است میتواند نقش تعیین کنندهای در تصمیم گیریهای صنعت برق داشته باشد. از وزارت نیرو انتظار میرود که اختیارات بیشتری به این بخش واگذار کند.
در پایان اگر نکته ای هست بفرمایید.
با توجه به موارد گفته شده، از شرکت های خرده فروش درخواست می کنم با توجه به شرایط سخت و مقررات پیچیده تشکیل سندیکا، در قدم اول نسبت به معرفی نماینده ای به صنعت برق به منظور پیگیری حقوق و منافع شرکت های خرده فروش اقدام کرده تا بتوانیم مانع از تضعیف نقش غیر قابل انکار شرکت های خرده فروش در صنعت برق شویم.
در پایان ضمن تشکر بابت این مصاحبه، بنده از طرف همه همکاران فعال در حوزه خرده فروشی برق از مجموعه مدیریت شبکه برق ایران تشکر میکنم و امیدوارم با کمک این دوستان و کلیه بازیگران صنعت برق بتوانیم فارغ از هرگونه منفعت سازمانی در جهت ارتقا صنعت برق ایران قدم برداریم.