گفت و گوی نوروزی- بخش پنجم

در پنجمین بخش از مصاحبه های نوروزی سایت ایرما گفت و گویی با "کریم افشار" رئیس کمیسیون بازار برق و بورس انرژی سندیکای شرکت­های تولید کننده برق داشته ایم. سندیکای شرکت­های تولیدکننده برق به عنوان یک تشکل غیر دولتی، در سال 1386 با عضویت 24 شرکت غیردولتی تولیدکننده برق در ایران تاسیس شد. این تشکل در حال حاضر 53 عضو دارد که بیش از نیمی از کل تولید نیروگاه­های حرارتی کشور را تامین می‌کنند.

خلاصه ای از فعالیت­هایی که طی سال 1399 در کمیسیون بازار برق و بورس انرژی سندیکای شرکت­های تولید کننده برق داشتید، بیان نمایید.

فعالیت اصلی کمیسیون بازار برق و بورس انرژی سندیکای شرکت‌های تولید کننده برق بررسی پتانسیل‌های موجود در بازار برق و بورس انرژی در راستای بهبود شرایط رقابت است. بازار برق در کشورمان دارای خصوصیات منحصر به فردی است که آن را از هر لحاظ از بازار برق سایر کشورهای جهان متمایز می کند. در سال 1399 با توجه به تأیید افزایش هزینه‌های متغیر تولید توسط شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی، پی­گیری به­روزسانی و ابلاغ این هزینه ­ها، افزایش نرخ سقف انرژی در بازار برق توسط هیئت تنظیم بازار برق ایران، همکاری مستمر در تدوین دستورالعمل و اجرای بازار میان‌روزی، همکاری جدی در اصلاح فرآیند آزمون ظرفیت تولید هدفمند، بررسی ضوابط محدودیت سوخت، چگونگی تخصیص سوخت نیروگاه­ها در این شرایط و تبعات اعمال دوره محدودیت سوخت برای نیروگاه­ها، بررسی امکان بازنگری دستورالعمل‌های صدور پروانه تولید برق، بررسی مصوبه تامین برق مشترکان صنعتی با قدرت بالای پنج مگاوات، موضوع اوراق گواهی ظرفیت، فروش اوراق سلف تولید برق در بورس و موضوعاتی از این دست و همچنین تلاش حداکثری برای بررسی شرایط و تعامل با شرکت مدیریت شبکه برق ایران برای بهبود شرایط اجرای این رویه‌ها، در دستور کار کمیسیون‌ بازار برق و بورس انرژی سندیکا بوده است. کمیسیون بازار برق و بورس انرژی سندیکا در تلاش است تا با ارائه نظرات خود در کنار معاونت بازار برق شرکت مدیریت شبکه برق ایران به افزایش شفافیت در بازار برق کشور کمک کند چرا که اعتقاد ما بر این است که هر چه از پیچیدگی بازار برق کاسته و به شفافیت آن افزوده شود، رقابت در بازار برق بهبود پیدا خواهد کرد.    

از دیگر وظایف این کمیسیون، پیگیری تعاملات و موضوعات مشترک با سایر بازیگران بازار برق و همچنین بررسی پیش‌نیازها، بسترها و الزامات مالک شبکه به منظور اجرای رویه‌های بازار برق است. در کمیسیون بازار برق و بورس انرژی تمامی دستورالعمل‌های بازار برق که در اختیار عموم نیز قرار دارد، بررسی و الزامات، چالش‌ها و اشکالات آن‌ها استخراج می‌شود و پیشنهادهای لازم به منظور بهبود رویه‌ها به شرکت مدیریت شبکه برق ایران ارسال می‌شود. در این رابطه می‌توان به تبادل نظر و مشارکت در رویه بازار میان‌روزی، آزمون ظرفیت هدفمند و رویه محدودیت سوخت اشاره کرد.

یکی دیگر از وظایف این کمیسیون تهیه گزارش­های تحلیلی به منظور ارائه به هیئت مدیره سندیکا برای تصمیم­ گیری است.

به طور کلی در کمیسیون بازار برق و بورس انرژی سندیکا در تلاش هستیم تا بستری برای همفکری و هم‌افزایی در حوزه بازار برق ایجاد کنیم. در این خصوص از همکاری‌های عزیزان در شرکت مدیریت شبکه برق ایران نیز کمال تشکر را داریم که تلاش زیادی برای افزایش تعاملات فی‌مابین انجام می‌دهند. امید است تا با ادامه این روند، گامی به سوی بهبود شرایط بازار برق در کشور برداریم.    

نظر شما در خصوص عملکرد بازار برق ایران در سال 99 چیست؟ نقاط ضعف و قوت؟ چالش­ها؟

زحمات عزیزان و همکاران شرکت مدیریت شبکه در حوزه بازار برق در سال 1399 ستودنی است. راه اندازی بازار میان روزی با تلاش همکاران شرکت مدیریت شبکه برق ایران امکان پذیر شد که گامی رو به جلو در راستای بهبود شرایط بازار برق محسوب می شود. به نظر می‌رسد بزرگترین چالشی که بازار برق ایران با آن مواجه است عدم ارسال سیگنال سرمایه ­گذاریست. در شرایط فعلی هیچ­گونه سیگنالی به منظور ورود سرمایه ­گذار به حوزه نیروگاهی از طرف بازار برق دریافت نمی­شود. عدم همخوانی نرخ خرید برق با هزینه‌های سرمایه‌گذاری و همچنین هزینه‌های جاری نیروگاه‌ها منجر شده است تا کارآمدی بازار برق از لحاظ اقتصادی با چالش روبه ­رو شود. البته ریشه این مشکل را باید در نحوه قانون‌گذاری در بازار برق ایران جستجو کرد و صرفاً متوجه عملکرد بازار برق ایران نمی‌باشد. یکی از این اشکالات که ریشه اصلی آن در ضعف دبیرخانه هیئت تنظیم بازار برق است، مربوط به ارائه گزارش­های نظارتی و تحلیلی توسط بازار برق به هیئت تنظیم بازار برق و درنتیجه اثرگذاری بر فرآیند تصمیم­گیری است.

در مجموع و با در نظر گرفتن کلیه شرایط، مدیریت بازار برق کشور که توسط شرکت مدیریت شبکه برق ایران انجام می‌شود به واسطه بهره‌گیری از نیروهای جوان و نخبه کشور که از بهترین دانشگاه‌های کشور فارغ‌التحصیل شده‌اند در سطح مطلوبی در حال انجام است. شرکت مدیریت شبکه برق ایران یکی از با دانش‌ترین و فعال‌ترین شرکت‌های موجود در بدنه وزارت نیرو است که روابط بین مدیر بازار و بازیگران بازار برق را تسهیل کرده و شرایط را به گونه‌ای فراهم آورده که تعاملات بازار برق با بازیگران به حداکثر رسیده است.  

چه پیشنهاد/پیشنهاداتی برای بازار برق ایران در سال 1400 دارید؟

به نظر بنده موضوع محدودیت سوخت هم از دیدگاه ضوابط و رویه‌های شناسایی، اعلام و تخصیص سوخت و هم از دیدگاه رویه درآمدی و شرکت در بازار برق، یکی از موضوعاتی است که حتما باید مورد بررسی و اصلاح قرار گیرد. در صورتی که شرایط اعلام دوره محدودیت سوخت به صورت شفاف به همه بازیگران بازار برق اعلام و رویه مشخصی برای تخصیص سوخت به نیروگاه‌ها تدوین شود می‌توان بسیاری از ابهامات نیروگاه‌ها را در دوره محدودیت سوخت رفع کرد. همچنین به منظور بهبود شرایط رقابت در بازار برق به نظر می‌رسد نرخ‌های پرداخت در دوران محدودیت سوخت می‌بایست مورد بازنگری قرار گیرد. در حال حاضر اغلب در نیمه دوم سال به دلیل محدودیت در تأمین سوخت، شرایط بازار برق ایران دچار تغییر می‌شود. بر اساس اصول عرضه و تقاضا عوامل محدود کننده بیرونی اگر منجر به افزایش قیمت نشوند قطعاً نباید منجر به کاهش قیمت شوند ولی این موضوع برای دوران محدودیت سوخت در بازار برق ایران به درستی مدل نمی‌شود و شاهد این هستیم که به دلیل رویه‌های موجود بازار برق که رقابت را تحت تأثیر قرار می‌دهند، نرخ خرید برق از نیروگاه‌ها کاهش می‌یابد.

موضوع دیگری که می‌توان در مورد آن بحث و بررسی انجام داد مربوط به نحوه اجرای بازار میان‌روزی است. قطعاً سادگی بازار میان‌روزی به شفافیت قیمت‌ها کمک خواهد کرد. در رویه فعلی شاهد این هستیم که تحلیلی بر روی نحوه پذیرش در بازار میان‌روزی نمی‌توان ارائه کرد چون بسیاری از پارامترهای آن در اختیار بازیگران بازار قرار نمی‌گیرد که این امر موجب ایجاد فضای مبهم در نتایج شده و عملاً قدرت رقابت را از بازیگران سلب می‌کند. انشالله با ایجاد تغییرات مناسبی در اجرای بازار میان‌روزی و رویه‌های بازار برق شاهد پیشرفت چشمگیر شرکت مدیریت شبکه برق ایران در راستای بهبود فضای رقابت در بازار برق ایران باشیم.

در پایان اگر نکته ای هست بفرمایید.

از همه عزیزانی که در ساختار حاکم بر بازار برق ایران و به خصوص همکاران عزیز، پرتلاش و خوش­فکر شرکت مدیریت شبکه برق تشکر و قدردانی می‌کنم و آرزو دارم که سالی سرشار از موفقیت توام با سلامتی پیش رو داشته باشند.

همچنین وظیفه خودم می­دانم تا از زحمات کلیه اعضاء محترم کمیسیون بازار برق و بورس انرژی سندیکا، دبیر محترم کمیسیون­های سندیکا سرکار خانم دکتر پاشا، دبیر محترم سندیکا جناب آقای مهندس غیاث ­الدین و کلیه اعضاء محترم هیئت مدیره سندیکای شرکت­های تولید کننده برق و در رأس همه آن­ها جناب آقای مهندس وحدتی به خاطر ایجاد این بستر هم­فکری و هم ­افزایی تشکر و قدردانی داشته باشم.